191.01. İndirilemeyecek Katma Değer Vergisi

Zayi Olan Mallar KDV İndirimi:

Deprem, sel felaketi ve Hazine ve Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilân ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olanlar hariç, zayi olan malların alış vesikalarında gösterilen KDV mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan KDV’den indirilemeyecektir. Mükelleflerin faaliyetlerine ilişkin olarak stoklarında mevcut olan ancak kullanım süresi geçen veya bir başka nedenle kullanılamayacak durumda olan malların iktisabı dolayısıyla yüklenilen KDV’nin indirim konusu yapılması mümkün değildir. Söz konusu malların ilgili mevzuat uyarınca teşkil edilen resmi komisyonlar veya Takdir Komisyonu huzurunda imha edilmesi durumunda da bu mallar ilişkin yüklenilen KDV indirilemez. Daha önce indirim konusu yapılan KDV’nin, imha tarihini kapsayan vergilendirme dönemine ait 1 No.lu KDV Beyannamesinin “Daha Önce İndirim Konusu Yapılan KDV'nin İlavesi” satırına dâhil edilmek suretiyle indirim hesaplarından çıkarılması gerekmektedir.

Ancak; Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen faydalı ömürlerini tamamladıktan sonra zayi olan amortismana tabi iktisadi kıymetlere ilişkin yüklenilen katma değer vergisi ile faydalı ömrünü tamamlamadan zayi olan amortismana tabi iktisadi kıymetlere ilişkin yüklenilen katma değer vergisinin kullanılan süreye isabet eden kısmı indirilebilir.

Faydalı ömrünü tamamlamadan zayi olma durumlarında; ATİK’in işletmede kullanılan süresinin tespiti yıl bazında yapılacaktır. 12 aydan kısa olan kullanım süreleri ise bir yıl olarak kabul edilecektir.

Hazine ve Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle mücbir sebep ilân etmediği yerlerdeki yangın sonucu zayi olan malların KDV’si indirim konusu yapılamayacaktır.(Atiklerin kullanım süresine isabet eden KDV’leri Hariç)

KDV Kanunu’nun 30/c maddesindeki “zayi olan mallar” ifadesi sabit kıymetleri de kapsamaktadır. Buna göre;

Hasarlı olmaları nedeniyle takdir komisyonlarınca (emsal bedelin 3. sırası) hurda bedeli belirlenen ve bu değer üzerinden satışa konu edilebilecek mahiyette olan ve Vergi Usul Kanunu 278. maddesi uygulamasında "kıymeti düşen mal" olarak değerlendirilen mallar, "zayi olan mal" olarak değerlendirilemeyeceğinden, söz konusu mallar için yüklenilen KDV tutarlarına yönelik bir düzeltme yapılmasına gerek bulunmamaktadır.

Gider Kabul Edilmeyen Ödemelere İlişkin KDV:

Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre kazancın tespitinde indirimi kabul edilmeyen giderlere (KKEG) ait KDV’lerin indirim konusu yapılması mümkün değildir.

Buna göre, faaliyetin yürütülmesi için gerekli olan giderler dışında kalan, işle ilgili bulunmayan veya işletme sahibinin özel tüketimine yönelik harcamalar niteliğinde bulunan ve sair kanunen kabul edilmeyen giderlere ilişkin belgelerde gösterilen KDV, mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan KDV'den indirilemeyecektir.

İndirim konusu yapıldıysa ilgili dönem için düzeltme beyannamesi vermek uygun olacaktır.

Hurda KDV İndirimi:

Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin aynen veya onarılmak suretiyle üretim amaçlarına uygun olarak, kullanılamayacak durumda olmaları halinde, bunların teslimi KDV Kanununun (17/4-g) maddesi uyarınca katma değer vergisinden müstesna olacaktır. Kısmi istisna kapsamına giren bu işlem dolayısıyla yüklenilen vergilerin de KDV Kanunu’nun (30/a) maddesi doğrultusunda, işlemin yapıldığı dönemde indirim hesaplarından çıkarılması gerekmektedir. Ancak, Hazine ve Maliye Bakanlığınca belirlenen faydalı ömürlerini tamamladıktan sonra istisna kapsamında teslim edilen amortismana tabi iktisadi kıymetlere ilişkin yüklenilen katma değer vergisi ile faydalı ömrünü tamamlamadan istisna kapsamında teslim edilen amortismana tabi iktisadi kıymetlere ilişkin yüklenilen katma değer vergisinin kullanılan süreye isabet eden kısmı indirilebilir.

Faydalı ömrünü tamamlamadan istisna kapsamında teslim durumunda; ATİK’in işletmede kullanılan süresinin tespiti yıl bazında yapılacaktır. 12 aydan kısa olan kullanım süreleri ise bir yıl olarak kabul edilecektir.

Buna göre, iktisadi kıymetin hurda olarak satılması halinde alışta yüklenilen KDV’nin kalan kullanım süresine isabet eden KDV’nin, satışın yapıldığı dönem beyannamesinin “Tevkifat Uygulanmayan İşlemler”, “Daha Önce İndirim Konusu Yapılan KDV'nin İlavesi” satırında beyan edilerek indirim hesaplarından çıkarılması ve aynı tutarın gelir/kurumlar vergisi uygulamasında gider hesaplarına alınması gerekmektedir.

İmalat Artıklarının (Firelerin) Hurda Teslimi:

İmalat atığı olarak ortaya çıkan hurda atık teslimi, KDV Kanununun 17/4-g maddesi gereğince KDV den istisnadır. İmalat atığı hurda için yüklenilen KDV söz konusu olmayacağı için hurda atıkların teslim edildiği dönemde KDV beyannamesinin “Daha Önce İndirim Konusu Yapılan KDV'nin İlavesi” satırında beyan edilmesine gerek bulunmamaktadır.

Fire KDV İndirimi:

Fire, bir malın imalat sürecinde veya tüketiciye arzına kadar kendi doğal akışı içinde uğradığı fiziksel kayıp olarak tanımlandığından, imalat sırasında veya sonrasında meydana gelen firelerin zayi olan mal kapsamında değerlendirilmesi mümkün bulunmamaktadır.

Bu durumda, daha önce indirim konusu yapılan KDV'nin de düzeltilmesine gerek yoktur. Ancak, yasal düzenleme veya ilgili mesleki kuruluşlar tarafından belirlenen fire miktarını aşan kayıplara ilişkin giderlerin, Gelir veya Kurumlar Vergisi Kanunu’na göre kazancın tespitinde indiriminin kabul edilmemesi halinde, bu giderler dolayısıyla yüklenilen KDV'nin de indirim konusu yapılması mümkün değildir.

Kıymeti Düşen (Değeri Düşen) Mallarda KDV İndirimi:

Malın tamamen yok olmaması, ancak değerinde önemli derecede düşüklük meydana gelmesi halinde malın zayi olması hükümleri geçerli olmayacaktır. Bu durumda malların zayi olması değil, düşük bedelle veya zararına satışı söz konusu olacağından, bu malların iktisabı dolayısıyla yüklenilen KDV'nin indirim konusu yapılabileceği tabiidir. Örneğin;

• Üretim esnasında renginde problem olan giyeceklerin,
• Yangın sonucu tamamen yok olmayan ve ekonomik değeri olan yedek parça ve malzemelerin,

daha düşük bir fiyatla satılması halinde, bunlar nedeniyle yüklenilen KDV'nin tamamı indirim konusu yapılabilecektir.

Ancak, üretim sırasında ortaya çıkan kıymetlerin üretim artığı, tali ürün veya yan ürün vasfına sahip olmamaları ve ekonomik bir değer taşımamaları durumunda ise bunların "fire"  kapsamında değerlendirileceği tabiidir.

Bu bölümde belirtilen hususlar sadece emtialar için değil sabit kıymetler içinde geçerlidir.

Geç Gelen Faturalarda KDV İndirimi:

İndirim hakkı vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu takvim yılını takip eden takvim yılı aşılmamak şartıyla, ilgili vesikaların kanuni defterlere kaydedildiği vergilendirme döneminde kullanılabilir. Dolayısıyla faturaların geç gelmesi nedeniyle bir sonraki yıl kanuni defterlere kaydedilmesi durumunda, fatura üzerinde gösterilen KDV’nin indirim konusu yapılması mümkündür. Ancak geç gelen faturanın bedeli, deftere kaydedildiği dönemde değil, ilgili olduğu dönem kazancının tespitinde (KV beyannamesinde diğer indirim ve istisnalar satırında gösterilerek) gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınabilecektir. Konuyla İlgili detaylı açıklama 373 hesap bölümünde yapılmıştır. 

Perakende Satış ve Yazar Kasa Fişlerinde KDV İndirimi:

Özetle;

• Bedeli fatura düzenleme sınırını aşmayan, ticari faaliyete ilişkin olan ve işyerlerinde kullanılmak, tüketilmek amacıyla satın alınan; Kırtasiye, büro ve temizlik malzemeleri gibi mal ve hizmetler için düzenlenen perakende satış veya yazar kasa fişleri, 
• Taksilerden alınan perakende satış fişleri,
• Akaryakıt pompalarının bağlı olduğu ÖKC fişleri

gider belgesi olarak kabul edilecek ve üzerinde yazan KDV indirim konusu yapılabilecektir. “İşletmede kullanılma” hususu tartışmalı olup, detaylı açıklama 770 hesap bölümünde yapılmıştır.

Değersiz Alacaklarda KDV İndirimi:

Değersiz hale gelen alacaklara ilişkin hesaplanan ve beyan edilen KDV, alacağın zarar yazıldığı vergilendirme döneminde indirim konusu yapılabilir. Ancak, şüpheli alacak kapsamında yapılan giderleştirmeler KDV’yi de kapsamaktadır. Dolayısıyla şüpheli alacağın değersiz alacağa dönüşmesi halinde, KDV indiriminin yapılabilmesi için öncelikle KDV’nin gelir olarak dikkate alınması ve sonrasında indirim konusu yapılması gerekmektedir.