335.02. Ücret Kesintileri ve Muhasebeleştirilmesi
Kasım 21, 2024335.05. Yurt Dışındaki Şubelerde Çalıştırılan Personele Yapılan Ücret Ödemeler
Kasım 21, 2024Mahkeme kararına göre personele yapılan ödemelerin gelir vergisi ve SGK karşısındaki durumu aşağıdaki gibidir. SGK kesintileri ek bildirge ile bildirilmelidir.
| Mahkeme Kararı Ya Da Anlaşmaya İstinaden İşçiye Yapılan Ödemelerin Durumu | ||||||
| Ödeme Türü | Giderleştirme | Gelir Stopaj | Damga Vergisi | S.G.K. Primi | Gelir Vergisi Açıklama | |
| Ücret | GVK 40/1-1 (Tahakkukla giderleştirilir) | Evet | Evet | Evet | Tevkifata tabi,GVK 94/1. | |
| İhbar Tazminatı | GVK 40/1-3 (Ödemeyle giderleştirilir) | Evet | Evet | Hayır | Tevkifata tabi,(GVK 94/1.) | |
| İzin Farkı (Ücreti) | GVK 40/1-3 (Ödemeyle giderleştirilir) | Evet | Evet | Evet | Tevkifata tabi,(GVK 94/1.) | |
| Fazla Çalışma Ücreti (Mesai) | GVK 40/1-3 (Ödemeyle giderleştirilir) | Evet | Evet | Evet | Tevkifata tabi,(GVK 94/1.) | |
| Tatil Ücreti | GVK 40/1-3 (Ödemeyle giderleştirilir) | Evet | Evet | Evet | Tevkifata tabi,(GVK 94/1.) | |
| Ölüm, Engellilik ve Hastalık Sebebiyle Verilen Tazminat | GVK 40/1-3 (Ödemeyle giderleştirilir) | Hayır | Evet | Hayır | İstisna(GVK-md:25/1) | |
| İşe Başlatmama Tazminatı(Sekiz Aylık Ücreti Aşmayan) | GVK 40/1-3 (Ödemeyle giderleştirilir) | Hayır | Evet | Hayır | İstisna(GVK-md:25/1) | |
| Boşta Geçen Süre Ücreti | GVK 40/1-3 (Ödemeyle giderleştirilir) | Evet | Evet | Evet | Tevkifata tabi,(GVK 94/1.) | |
| İşsizlik Ödeneği | GVK 40/1-3 (Ödemeyle giderleştirilir) | Hayır | Evet | Hayır | İstisna(GVK-md:25/1) | |
| Kıdem Tazminatı | GVK 40/1-3 (Ödemeyle giderleştirilir) | Hayır /Evet | Evet | Hayır | İstisna(GVK-md:25/7) | |
| İkale, İş Sonlandırma, İş Kaybı vb. Tazminatlar | GVK 40/1-3 (Ödemeyle giderleştirilir) | Hayır /Evet | Evet | Hayır | İstisna(GVK-md:25/7) | |
| Faiz | GVK 40/1-3 (Ödemeyle giderleştirilir) | Hayır | Evet | Hayır | Alacak faizidir.(GVK 94’te yok) | |
Mahkeme kararına istinaden ödenen ücretler, GVK’nun 40/1-1. maddesi kapsamında tahakkuk ettiği dönemde giderleştirilir.
GVK’nun 40/1-3. maddesine göre işle ilgili olmak şartıyla, mukavelenameye veya ilama veya kanun emrine istinaden ödenen zarar, ziyan ve tazminatlar gider olarak dikkate alınabilir.
Tazminat olarak kabul edilen ödemelerin, GVK’nun 40/3. maddesine göre giderleştirilmesi için KVK’nun 11/1-g maddesi kapsamında; kurumun, ortaklarının, yöneticilerinin ve çalışanlarının suçlarından kaynaklanmaması gerekmektedir. Söz konusu tazminatların GVK’na göre ücret sayılması bu durumu etkilememektedir.
İzin ücreti, fazla çalışma ücreti, tatil ücreti, faiz, vekalet ücreti, mahkeme harçları ve diğer mahkeme masrafları maliye tarafından GVK’nun 40/1-3. madde kapsamında ödenen tazminat olarak kabul edilmiştir.
Tazminatların giderleştirilebilmesi için fiilen ödenmiş olması gerekmektedir. Hesaben ödeme yapılmış olması tazminatların giderleştirilmesi için yeterli değildir. Bu çerçevede; ilk derece mahkeme kararına göre belirlenen borç tutarı için icra dairelerine teminat verilmiş olması fiilen ödeme yapıldığı anlamına gelmemektedir. Dolayısıyla tazminatların, verilen bu teminatlara istinaden giderleştirilmesinin mümkün olmadığı, giderleştirme için icra dosyası kapsamında gerekli ödemelerin yapılarak dosyanın kapatılması gerektiği kanaatindeyiz.
İş Kanunu’nun sorumluluk hükümleri çerçevesinde asıl işveren sıfatıyla doğrudan veya mahkeme kararlarına göre ödenecek tutarlar (Taşeron işçi ücretleri) GVK’nun 94. maddesine göre gelir vergisi tevkifatına tabi olup, ödenen bu tutarlar kurum kazancının tespitinde gider olarak dikkate alınabilir.
4857 Sayılı Kanun’un 21. maddesine göre, işverence geçerli sebep gösterilmediği veya gösterilen sebebin geçerli olmadığı mahkemece veya özel hakem tarafından tespit edilerek feshin geçersizliğine karar verildiğinde, işçinin başvurusu üzerine işverenin bir ay içinde işe başlatmadığı durumda, işçiye, en az dört aylık ve en çok sekiz aylık ücreti tutarında ödenen tazminat istisna kapsamındadır.
İş sözleşmesi feshedilen ve işten ayrılan ya da işten ayrılma aşamasında arabulucuya başvuran personel ile arabulucu nezdinde anlaşılması durumu, mahkeme kararından farksız olup, yukarıda açıklandığı şekilde işlem tesis edilmesi gerekmektedir.
Ancak, iş sözleşmesi feshedilmeden önce çıkış koşullarında mutabık kalınması için ihtiyari arabuluculuk müessesine başvurulması halinde “4857 sayılı İş Kanunu’nun 21. maddesine göre işe başlatmama tazminatı” ödenmesi mümkün olmadığı için bu kapsamda yapılan ödemeler için GVK 25/1 kapsamında istisna edilmesi mümkün bulunmamaktadır. Bu kapsamda ödenen tazminatların da kıdem tazminatı olarak kabul edilmesi ve GVK 25/7. madde kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir.
Kıdem tazminatları ve iş sonlandırma (İkale) sözleşmeleri nedeniyle ödenen tazminatlarda kıdem tazminatı sınırının altında kalan tazminat ödemelerinde istisna uygulanacak, sınırı aşan kısım stopaja tabi tutulacaktır.