120.02. Ticari Alacaklarda Kur Farkı

Bedelin döviz cinsinden veya dövize endekslenerek ifade edildiği işlemlerde, bedelin kısmen veya tamamen vergiyi doğuran olayın vuku bulduğu tarihten sonra ödenmesi halinde, ortaya çıkan kur farkı esas itibarıyla vade farkı mahiyetinde olduğundan, matrahın bir unsuru olarak vergilendirilmesi gerekmektedir.

Döviz cinsinden ticari alacaklar tahsil edildiği aşamada ortaya çıkan olumlu kur farkları için satıcı tarafından, olumsuz kur farkları için alıcı tarafından alım-satıma konu mal veya hizmete ait KDV oranı üzerinden fatura düzenlenmelidir.

Yılsonlarında ve geçici vergi dönemlerinde, Vergi Usul Kanunu uyarınca yapılan değerlemeler sonucu oluşan kur farkları üzerinden KDV hesaplanmaz.

Dövizli alacak ve borçlardan doğan kur farkının KDV durumu ve faturalandırılmasına ilişkin açıklamalar 646 hesap bölümünde yer almaktadır.

Bedel ve KDV’nin döviz ya da dövize endeksli olarak belirlendiği işlemlerde; sadece bedel üzerinden ortaya çıkan kur farkları KDV’ye tabidir. KDV alacağından doğan kur farkları KDV’ye tabi değildir. Muhasebeleştirme işlemi yapılırken sadece bedele isabet eden kur farkı tespit edilip bu bedel üzerinden + KDV hesaplanabileceği gibi, KDV alacağı dâhil toplam alacak üzerinden kur farkı hesaplayıp KDV’nin iç yüzde ile ayrıştırılması da mümkündür.

Dönem sonu kur değerlemelerinde KDV alacağından doğan kur farkının kambiyo kârı veya zararı yazılması durumu ortaya çıkabilir. Bu nedenle değerlemeye ilişkin muhasebe kayıtlarında kur farkına isabet eden KDV’nin geçici hesaplara alınması daha doğru olur diye düşünmekteyiz.

Ticari alacaklarda ortaya çıkan kur farkının muhasebeleştirilmesi aşağıdaki örneğe göre yapılabilir.

01.07.2018 tarihinde A firması B firmasına 1.000 $ + 180 $ KDV’ye emtia satmıştır. Satış işlemi aşağıdaki gibi muhasebeleştirilecektir. (Kur: 2,95)

30.09.2018 tarihinde 1180 $ toplam alacak için yapılan kur değerlemesi aşağıdaki gibi muhasebeleştirilecektir. (Kur: 3,00)

* Kur değerlemesi için fatura düzenlenmeyecek KDV hesaplanmayacaktır. Kur farkına isabet eden KDV 369 hesaba alınacak ve tahsil tarihinde düzenlenecek kur farkı faturasına istinaden hesaplanan KDV hesabına virmanlanacaktır.

31.12.2018 tarihinde 1180 $ toplam alacak için yapılan kur değerlemesi aşağıdaki gibi muhasebeleştirilecektir. (Kur: 3,10)

* Kur değerlemesi için fatura düzenlenmeyecek KDV hesaplanmayacaktır. Kur farkına isabet eden KDV 369 hesaba alınacak ve tahsil tarihinde düzenlenecek kur farkı faturasına istinaden hesaplanan KDV hesabına virmanlanacaktır.

20.02.2019 tarihinde 1000 $ (+ 180 $ KDV) alacağı tahsil edilmiştir. (Kur: 3,20)

* Alacağın doğduğu tarihten itibaren oluşan toplam kur farkları (değerlemeler dâhil) üzerinden KDV hesaplanarak kur farkı faturası düzenlenmelidir. Yurt dışı müşterilerine kur farkı faturası düzenlenmez sadece muhasebeleştirme işlemi yapılır.

Ticari alacaklara ilişkin kur farklarının faturalandırılmasında aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir.