245.06. Girişim Sermayesi Yatırım Ortaklıklarının Vergisel Durumu

GSYO Belgelendirme ve KDV Durumu:

Defter ve belge (fatura) düzenleme yükümlülükleri bulunmaktadır.

Mal veya hizmet teslimleri KDV’ye tabi olup, GSYO’ya özel bir KDV istisna durumu söz konusu değildir.

Ancak faaliyet konularına yönelik KDV 17/4-g,r,e gibi genel istisna hükümlerinden yararlanılması mümkün olabilir.

GSYO Portföy Kazançlarının Kurumlar Vergisi Durumu

Girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının kazançları kurumlar vergisinden istisnadır.

Bu istisnadan faydalanılabilmesi için fon ve ortaklıkların sahip oldukları taşınmazlardan elde ettikleri kazançların en az %50’sinin, elde edildiği hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken ayı izleyen ikinci ayın sonuna kadar kâr payı olarak dağıtılması şarttır. Bu düzenleme girişim sermayesi yatırım ortaklıkları için de geçerli olmakla birlikte, gayrimenkule dayalı portföyleri GYO’lar kadar olmadığı içi bu düzenlemeden fazla etkilenmeyeceklerini söyleyebiliriz.

KVK’nun 32/C maddesine göre; Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32 ve 32/A maddeleri hükümleri dikkate alınarak hesaplanan kurumlar vergisi, indirim ve istisnalar düşülmeden önceki kurum kazancının %10’undan az olamaz. Yurt içi asgari kurumlar vergisi hesaplanırken birinci fıkrada belirtilen kurum kazancından, sahip oldukları taşınmazlardan elde edilen kazançlar dışında (d) bendinde sayılan istisna kazançlar düşülür:

Buna göre;

• KVK 5/1-d maddesi kapsamında kurumlar vergisinden istisna olan GSYO kazançlarının, taşınmazlardan elde edilen kısmı hariç yurt içi asgari kurumlar vergisine tabi değildir.
• KVK 5/1-d maddesi kapsamında kurumlar vergisinden istisna olan GSYO kazançlarının taşınmazlardan elde edilen kısmı ise %10’luk yurt içi asgari kurumlar vergisine tabidir.
• KVK 5/1-d istisnası kapsamına girmeyen GSYO taşınmaz kazançları ise %25 oranında kurumlar vergisine tabi olduğu için yurt içi asgari kurumlar vergisinden etkilenmemektedir.

KVK’nun 5/1-d maddesinde belirtilen fon ve ortaklıklar, aynı bentte yer alan kazançların elde edilmesi sırasında, Kanunun 15. maddesi uyarınca kendilerinden kesilen vergileri, vergi kesintisi yapanlarca ilgili vergi dairesine ödenmiş olmak şartıyla, Kanunun 15. maddesinin üçüncü fıkrasına göre kurum bünyesinde yapacakları vergi kesintisinden (%0) mahsup edebilirler. Mahsup edilemeyen kesinti tutarı mükellefin başvurusu halinde red ve iade edilir. (yurt dışında ödenen vergilerin mahsup ve iadesi mümkün değildir.)

Buna göre; GSYO portföy kazancının kurumlar vergisinden istisna olması ve portföy kazancının %0 tevkifata tabi olması nedeniyle, GSYO kazançları üzerinden yapılacak tevkifatlar sadece portföyünde taşınmaz varsa bu taşınmazlardan elde edilecek istisnaya tabi kazanç dolayısıyla ödenecek asgari kurumlar vergisinden mahsup edilebilecektir. Mahsuptan arda kalan bir tutar bulunması halinde iade talep edilebilecektir.

GSYO Portföy Kazançlarında Vergi Kesintisi

Emeklilik yatırım fonlarının kazançları hariç olmak üzere, Kanunun 5/1-d maddesinde yazılı kazançlardan, dağıtılsın veya dağıtılmasın, kurum bünyesinde % 15 oranında (2009/14594 Sayılı BKK ile % 0 olarak belirlenmiştir.) vergi kesintisi yapılır.

Diğer taraftan GVK’nun 94/6-a maddesine göre; dağıtılsın veya dağıtılmasın 5422 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 8/4. maddesinin; (a), (b), (c) ve (d) bentlerinde yazılı kazançlardan vergi tevkifatı yapılacağı ifade edilmiş olmakla birlikte, GSYO’lar sayılan bentler kapsamında bulunmadığı için GVK/6-a maddesindeki düzenleme GSYO’ları etkilememektedir.

Kaldı ki; KVK 15/3. madde kapsamında tevkifata tabi olan (%0) bir işlem için ayrıca Gelir Vergisi Kanunu kapsamında tevkifat uygulanmamaktadır.

Bu durumda; KVK 15/3. madde kapsamında tevkifat %0 uygulandığı için KVK’nun 5/1-d maddesindeki GSYO kazançları üzerinden fiilen bir vergi kesintisi yapılmamaktadır.

GSYO Kar Dağıtımında Vergi Kesintisi

GVK’nun geçici 67. maddesinde; “hisse senetleri kâr paylarının hisse sahipleri adına tahsilinde bu fıkra hükümleri uygulanmaz.” Şeklinde ifadeye yer verilerek hisse senedi kar payılar GVK geçici 67. madde kapsamı dışına çıkartılmıştır.

Kurumlar Vergisi Mükellefi Ortaklara Kar Dağıtımında Vergi Kesintisi

Kurumlar vergisi mükelleflerine kar dağıtımında vergi kesintisi yapılacağına dair herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle GSYO’lar tarafından Kurumlar Vergisi Mükelleflerine yapılacak kar dağıtımlarında herhangi bir vergi kesintisi yapılmamaktadır.

Kurumlar Vergisinden Muaf Olan Ortak Kurumlara Kar Dağıtımında Vergi Kesintisi

KVK’nun 15/2. maddesine göre; vergiden muaf olan kurumlara dağıtılan kâr payları üzerinden, KVK 15. maddesinin üçüncü fıkrası uyarınca vergi kesintisine tâbi tutulan kazançlar hariç olmak üzere %15 oranında vergi kesintisi yapılır.

GSYO kazançları KVK 15/3’e göre kesintisine (%0) tabi tutulduğu için GSYO tarafından vergiden muaf olan kurumlara kâr dağıtımı aşamasında KVK 15/2’ye göre ayrıca vergi kesintisi yapılmamaktadır.

Gerçek Kişi Ortaklara Kar Dağıtımında Vergi Kesintisi

Gelir Vergisi Kanunu’nun 94/b-i maddesine göre; tam mükellef kurumlar tarafından; tam mükellef gerçek kişilere, gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve bu vergilerden muaf olanlara dağıtılan, 75. maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarından (kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı sayılmaz.) %10 vergi kesintisi yapılır.

Ancak KVK Geçici/1-1. maddesinde; bu kanun uyarınca vergi kesintisine tâbi tutulmuş kazanç ve iratlar üzerinden, GVK 94. maddesi uyarınca ayrıca kesinti yapılamayacağı ifade edilmiştir.

Buna göre; GSYO portföy kazançları üzerinden KVK’nun 15/3. maddesi kapsamında vergi kesintisi (%0) yapıldığı için gerçek kişi ortaklara yapılacak kar dağıtımı üzerinden ayrıca GVK 94/6-b-i maddesi kapsamında tevkifat yapılması söz konusu değildir.

GSYO Hisse Senetlerinin Satışında Vergi Kesintisi:

Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 67. maddesine göre; bankalar ve aracı kurumlar; alım satımına aracılık ettikleri menkul kıymetler ile diğer sermaye piyasası araçlarının alış ve satış bedelleri arasındaki fark üzerinden %15 vergi tevkifatı yaparlar.

Söz konusu tevkifat oranları yeniden belirlenmiş olup, 2006/10731 Sayılı BKK eki kararın 1/a-1. maddesine göre; “193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun geçici 67. maddesin (1), (2) ve (3) numaralı fıkralarda yer alan oran; … Borsa İstanbul’da işlem gören aracı kuruluş varantları dâhil olmak üzere paylar (menkul kıymetler yatırım ortaklıkları hisse senetleri hariç) … dan elde edilen kazançlar için % 0” olarak uygulanır.

Buna göre; GSYO hisse senetlerinin satışından elde edilen kazançlar üzerinden GVK geçici 67. madde kapsamında %0 tevkifat yapılmaktadır.

GVK geçici 67. maddenin (1) numaralı fıkrasının 6. paragrafında; İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri ile sürekli olarak portföyünün en az % 51’i İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören hisse senetlerinden oluşan yatırım fonlarının bir yıldan fazla süreyle elde tutulan katılma belgelerinin elden çıkarılmasında bu fıkra hükümleri uygulanmaz. Tam mükellef kurumlara ait olup, İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılmasından elde edilen gelirler için, Gelir Vergisi Kanununun Mükerrer 80 inci madde hükümleri uygulanmaz.

Buna göre; Borsa İstanbul’da işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin satışında GVK geçici 67/1 kapsamında tevkifat uygulanmaz. Tevkifat uygulanmayan bu hisse senedi satışlarının gelir vergisi beyannamesine dahil edileceği anlamına gelmemekte olup, zira bu kapsamdaki kazançlar GVK mükerrer 80. maddesi kapsamında vergilendirilmez.

Ortak Kurumlar Vergisi Mükelleflerinin GSYO Kazançlarının Vergilendirilmesi:

Fon Ayrılması:

Kurumlar vergisi mükelleflerinin kurum kazancının %10’u ve öz sermayenin %20’sini aşmamak şartıyla ayrılan girişim sermayesi fonu beyan edilen kurum kazancından indirilir.

Herhangi bir surette GSYO paylarının satılması halinde, satıştan itibaren 6 ay içinde yenisi alınmaz ise KVK 10/g indirim hakkı da kaybedilir.

GSYO Hisse Senedi Değerleme Kazançları:

GSYO hisse senetleri VUK’nun 279. maddesine göre alış bedeliyle değerlenmesi nedeniyle, kurumlar nezdinde yapılan değerlemede vergiye tabi kazanç oluşmamaktadır.

VUK Mükerrer 298. madde kapsamında enflasyon düzeltmesine tabi tutulması durumunda ise enflasyon farkı vergiye tabidir.

Satışında KVK 5/1-e maddesi kapsamında satışında %75’lik istisna uygulanabilecek hisse senetlerinin, enflasyon düzeltmesine tabi tutulması halinde de %75’lik istisnanın uygulanması gerektiğine dair bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle henüz satışında istisnaya tabi tutulup tutulmayacağı belli olmayan payların enflasyon düzeltmesine tabi tutulması halinde hesaplanan enflasyon farkları için istisna uygulanmasının mümkün olmadığı kanaatindeyiz.

Temettü Kazançları:

Tam mükellefiyete tabi girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden elde ettikleri kâr payı kazançları kurumlar vergisinden istisnadır.

Buna göre GSYO ortağı kurumlar vergisi mükelleflerinin; GSYO’lardan elde ettiği kar payları KVK’nun 5/1-a maddesi kapsamında kurumlar vergisinden istisnadır.

GSYO tarafından taşınmaz portföyünde bulunan kazançlar dolayısıyla KVK 5/1-d istisnasından yararlanılarak asgari kurumlar vergisi ödenmesi halinde, ödenen bu asgari kurumlar vergisinin kar payı elde eden kurumlar vergisi mükellefi tarafından ödenecek kurumlar vergisinden mahsubu mümkün değildir.

GSYO Hisse Senedi Satış Kazançları:

Hisse senetlerinin tesliminde fatura düzenlenmesi gerekmektedir.

GSYO hisse senetlerinin satışından elde edilen kazançlar GVK geçici 67. maddesine göre %0 tevkifata tabi olup, bu kazançlar üzerinden fiili bir vergi kesintisi yapılmamaktadır.

KVK 5/1-e maddesine göre; kurumların, en az iki tam yıl süreyle aktiflerinde yer alan iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip oldukları kurucu senetleri, intifa senetleri, rüçhan hakları ve bu fıkranın (a) bendi kapsamında istisna kazançlarına kaynak oluşturan yatırım fonlarının katılma paylarının satışından doğan kazançların %75’lik kısmı Kurumlar Vergisinden istisnadır.

Söz konusu düzenlemeye göre iki yıl elde tutulmuş olan GSYO hisselerinin elden çıkartılması halinde, elde edilen kazancın %75’lik kısmı kurumlar vergisinden istisna olacaktır. Ancak kısa vadeli alınıp 110 hisse senetleri hesabında takip edilen ve ticari amaçla alım satımı yapılan GSYO paylarının satışında söz konusu istisnadan yararlanılması mümkün değildir.

Ayrıca KDV 17/4-g maddesine göre; hisse senetlerinin teslimi KDV’den istisna olup, GSYO hisse senetlerinin teslimi KDV’ye tabi değildir.

Gerçek Kişi Ortakların GSYO Kazançlarının Vergilendirilmesi

Fon Ayrılması:

Gerçek kişilerin gelir vergisine tabi kazançları üzerinden Vergi Usul Kanunu’nun 325/A maddesine göre girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarların beyan edilen gelirin %10’unu aşmayan kısmı kazançtan indirilir.

Herhangi bir surette GSYO paylarının satılması halinde, satıştan itibaren 6 ay içinde yenisi alınmaz ise GVK 89/12 indirim hakkı da kaybedilir.

Temettü Kazançları:

GVK 86/1-c maddesine göre; gerçek kişilerin vergiye tâbi gelir toplamı 103. maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşması halinde, GSYO’lardan elde edilen temettü gelirleri için gelir vergisi beyannamesi vermesi gerekmektedir.

GVK 22/3. maddesine göre; tam mükellef kurumlardan elde edilen, 75/2. maddenin (1), (2) ve (3) no.lu bentlerinde yazılı kâr paylarının yarısı gelir vergisinden istisnadır.

Buna göre; gerçek kişi ortaklar tarafından GSYO’lardan elde edilen temettü gelirleri beyan sınırını aşması halinde gelir vergisi beyannamesine konu edilmesi ve elde edilen kar payının yarısının istisnaya tabi tutularak istisna dışında kalan kısmın GVK 103. maddesinde belirtilen oranlarda gelir vergisine tabi tutulması gerekmektedir.

GSYO Hisse Senedi Satış Kazançları:

GSYO hisse senetlerinin satışından elde edilen kazançlar GVK geçici 67. maddesine göre %0 tevkifata tabi olup, bu kazançlar üzerinden fiili bir vergi kesintisi yapılmamaktadır.

GVK’nun geçici 67/7. maddesine göre; (1), (2), (3) ve (4) numaralı fıkra hükümleri uyarınca tevkifata tâbi tutulan kazançlar için gerçek kişilerce yıllık veya münferit beyanname verilmez. Diğer gelirler dolayısıyla verilecek yıllık beyannameye bu gelirler dâhil edilmez.

Buna göre; gerçek kişilerce elde tutulan ve Borsa İstanbul’da işlem gören GSYO hisse senetleri dolayısıyla 67. madde kapsamında %0 tevkifat yapıldığı için gelir vergisi beyannamesine dâhil edilmez ve vergilendirilmez.

Diğer taraftan; gerçek kişi tarafından GSYO hisse senetleri iki yıl geçtikten sonra satılma durumu GVK’nun Mük. 80/1. maddesine göre 2 yıl elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar Gelir Vergisinden istisnadır. Ancak geçici 67. madde kapsamında beyana konu edilmediği için söz konusu istisna hükmünün uygulanmasına ihtiyaç kalmamaktadır.

Ortak Dar Mükellef Kurumların GSYO Kazançların Vergilendirilmesi

Temettü Kazançları:

KVK 30/9. maddesine göre; yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden elde edilen kâr paylarının dar mükellef kurumlar tarafından verilecek beyannamelere dâhil edilmesi zorunludur.

GSYO Hisse Senedi Satış Kazançları:

GSYO hisse senetlerinin satışından elde edilen kazançlar GVK geçici 67. maddesine göre %0 tevkifata tabi olup, bu kazançlar üzerinden fiili bir vergi kesintisi yapılmamaktadır.

GVK’nun geçici 67/7. maddesine göre; (1), (2), (3) ve (4) numaralı fıkra hükümleri uyarınca tevkifata tabi tutulsun tutulmasın dar mükellef gerçek kişi veya kurumlarca hazine, 4749 sayılı Kanuna göre kurulan varlık kiralama şirketleri ve tam mükellef kurumlar tarafından yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetlerden sağlanan kazanç ve iratlar için münferit veya özel beyanname verilmez.

Buna göre dar mükellef kurumlarca GSYO hisse senetlerinin satışından elde edilen kazanç için dar mükellef kurumlar tarafından beyanname verilmesine gerek bulunmamaktadır.

Ancak Türkiye’deki şubesi aracılığıyla faaliyet gösteren dar mükellef kurumlar söz konusu şubenin elde ettiği GSYO hisse senedi satış kazancı tam mükellef kurumlardaki gibi vergilendirilir.

Banka ve aracı kurum aracılığı olmaksızın alım satım yapılan GSYO hisse senetlerinden sağlanan kazançlar beyan edilir, kurumlar vergisi ve kar dağıtım stopajına tabi tutulur. Ancak KVK 5/1-e istisnasının şartları sağlanmaktaysa istisna uygulanabilir.

Ortak Dar Mükellef Gerçek Kişilerin GSYO Kazançlarının Vergilendirilmesi

Temettü Kazançları:

GSYO kazançları KVK 15/3 kapsamında %0 tevkifata tabi tutulmuş olması ve GVK 86/2. Maddesine göre; dar mükellefiyette, tamamı Türkiye’de tevkif suretiyle (%0) vergilendirilmiş olan menkul sermaye iratları ile diğer kazanç ve iratlar için yıllık beyanname verilmez, diğer gelirler için beyanname verilmesi halinde bu gelirler beyannameye dâhil edilmez.

GSYO Hisse Senedi Satış Kazançları:

GSYO hisse senetlerinin satışından elde edilen kazançlar GVK geçici 67. maddesine göre %0 tevkifata tabi olup, bu kazançlar üzerinden fiili bir vergi kesintisi yapılmamaktadır.

GVK’nun geçici 67/7. maddesine göre; (1), (2), (3) ve (4) numaralı fıkra hükümleri uyarınca tevkifata tabi tutulsun tutulmasın dar mükellef gerçek kişi veya kurumlarca hazine, 4749 sayılı Kanuna göre kurulan varlık kiralama şirketleri ve tam mükellef kurumlar tarafından yurt dışında ihraç edilen menkul kıymetlerden sağlanan kazanç ve iratlar için münferit veya özel beyanname verilmez.

Buna göre dar mükellef gerçek kişilerce GSYO hisse senetlerinin satışından elde edilen kazanç için dar mükellef gerçek kişiler tarafından beyanname verilmesine gerek bulunmamaktadır.

Dar mükellef gerçek kişiler tarafından Türkiye’deki ticarî faaliyetleri kapsamında elde edilen GSYO hisse senedi satış gelirleri ticarî kazanç hükümleri çerçevesinde kazancın tespitinde dikkate alınır ve tevkif suretiyle ödenmiş olan vergiler, GVK 94. madde kapsamında tevkif edilen vergilerin tâbi olduğu hükümler çerçevesinde tevkifata tâbi kazançların beyan edildiği beyannamelerde hesaplanan vergiden mahsup edilir. Şu kadar ki, (2) ve (3) numaralı fıkralar kapsamında tevkif suretiyle ödenen verginin, işlemden doğan kazancın tâbi olduğu tevkifat oranı ile çarpımı sonucu bulunacak tutarı aşan kısmı yıllık beyannamede hesaplanan vergiden mahsup edilmez.

Banka ve aracı kurum aracılığı olmaksızın alım satım yapılan GSYO hisse senetlerinden sağlanan kazançlar beyan edilir gelir vergisine tabi tutulur. Ancak GVK mükerrer 80/1 istisna şartları sağlanmakta ise istisna uygulanabilir

Damga Vergisi:

GSYO’nın münhasıran girişim sermayesi yatırımları ile ilgili düzenlenen sözleşmeler ile bu sözleşmelere ilişkin düzenlenen diğer kâğıtlar damga vergisinden istisnadır.