350 – 358. Yıllara Yaygın İnşaat ve Onarım Hakediş Bedelleri

Muhasebe:

İşletmenin üstlendiği yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinden, tamamladıkları kısımlar için düzenlenen hakediş bedellerinin izlendiği hesaplardır. Bu hesaplar “170-178” hesaplara paralel olarak düzenlenir.

Değerleme:

350 hesap bakiyesi mukayyet (Kayıtlı) değer ile değerlenir.

YYİO İşinde Fatura Düzenleme Zamanı:

Hakediş bedellerine ilişkin faturanın, hakedişin tahakkuk ettiğini belgeleyen kabul tutanağının düzenlendiği yani hakediş raporunun onaylandığı tarihten itibaren yedi gün içinde düzenlenmesi gerekmektedir.

Yedi günlük süre içinde fatura düzenlenmemesi halinde, Vergi Usul Kanunun 351/1. maddesinde belirtilen fatura düzenlememeye ilişkin Özel Usulsüzlük cezasının kesilmesi gerektirmektedir.

YYİO Kazancının Beyanı:

Yıllara yaygın inşaat işine ilişkin, geçici kabul tutanağının onaylandığı tarihten sonra yapılan hakediş ödemeleri o yılın kazancı sayılacağından bu ödemeler üzerinden vergi kesintisi yapılmayacaktır. Yıllara yaygın inşaatı yapan şirket tarafından alınan bu tutarlar geçici vergi beyanlarına dâhil edilerek vergilendirilecektir.

Ancak geçici kabulden (işin tamamlanmasından) önceki hakedişler ise geçici vergi beyanlarına yansıtılmayacak, dönem sonundaki kurum ve gelir vergisi beyanlarına yansıtılmak için bekletilecektir.

Stopaj Matrahı ve KDV

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işi kapsamında taşeronlara ödenen tutarlar istihkak bedeli ve KDV toplamından oluşmaktadır. KDV istihkak bedeli olarak kabul edilemeyeceğinden, KDV tutarı üzerinden stopaj yapılmayacaktır. Avans ödemeleri sırasında henüz KDV açısından vergiyi doğuran olay gerçekleşmediği için KDV dikkate alınmayacak ödenen tutarın tamamı üzerinden stopaj yapılacaktır.

Malzemeli YYİO İşi:

İnşaat, malzeme ve işçilik kullanmak suretiyle meydana getirilen gayrimenkulün yapı kısmına ait faaliyetlerinin tümünü kapsar. Bu doğrultuda yıllara sari inşaat kapsamındaki anahtar teslimi sözleşmelerde, malzeme bedeli ve işçilik bedeli ayrı ayrı faturalandırılsa da bütün iş tek bir sözleşme ile yüklenilmesi nedeniyle, yapılan işin tamamı inşaat işi olarak kabul edilmesi ve bu işlerle ilgili olarak malzeme bedeli dâhil yapılan hakediş ödemeleri üzerinden stopaj yapılmalıdır.

Yurt Dışında Yapılan İnşaat İşleri:

Yurt dışında gerçekleştirilen inşaat işleri; birden fazla takvim yılına sirayet etse de Gelir Vergisi Kanunu’nun 42. maddesi kapsamında değerlendirilemeyecektir. Bu nedenle tahakkuk ettirilen istihkaklar üzerinden vergi tevkifatı da yapılmayacaktır. İstihkakların Türkiye’de ödenecek olması durumu değiştirmeyecektir.

Yurt dışında yapılan inşaat, onarım, montaj işleri ile teknik hizmetlerden sağlanarak Türkiye’de genel sonuç hesaplarına intikal ettirilen kazançlar kurumlar vergisinden istisnadır.

Hakedişlerin Döviz Cinsinden Yapılması Halinde Stopaj Matrahı:

Hakediş ödemelerinin döviz cinsinden yapılması halinde tevkifatın matrahı, hesaben ödemenin yapıldığı tarihteki döviz alış kuru dikkate alınarak hesaplanan TL karşılığı tutarı olacaktır. Hakedişin onay tarihi ile ödeme tarihi arasındaki kur artışından kaynaklanan fazla ödemeler yıllara sari inşaat işi ile ilgili olduğundan, istihkak tutarına dâhil edilmesi ve ödenen kur farkları üzerinden de tevkifat yapılması gerekir. Ancak hesaben ödeme gerçekleştikten sonra döviz kurunun düşmesi halinde hesaben ödeme tarihindeki kur esas alınarak hesaplanan tevkifat tutarı; işin bittiği dönem için verilen kurumlar vergisi beyannamesi üzerinde hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edileceğinden, söz konusu tevkifat tutarının düzeltilmesi veya iadesi mümkün değildir. Tevkifat tutarı düzeltilmeyecek ancak oluşan kur farkı faturalandırılacaktır.

Alt Taşeronların Durumu:

Taşeron firmalar alt taşeronlara yaptırdıkları işlerin yıllara sari mahiyette olması durumunda, ana yüklenici firmalar gibi stopaj yapmak durumundadırlar. 

Muhasebeleştirme:

Taşeronlar tarafından tahsil edilen hakediş bedelleri 350 hesapta; hakedişler üzerinden yapılan stopajlar ise, inşaat bitiminde beyan edilecek gelir/kurumlar vergisinden mahsup edilmek üzere 295/195 Peşin Ödenen Vergi ve Fonlar Hesabına kaydedilmelidir.

Cari yıl içinde taşeron şirket tarafından biten inşaatlar için; tahsil edilen hakediş bedelleri 600-Yurtiçi Satışlar hesabına (350/600) aktarılmalıdır.

YYİO İşlerinin Zaruri Olması:

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işine ilişkin mevzuatın uygulanmasında ihtiyarilik söz konusu değildir.  Bu kapsamdaki bütün işlerde uygulanmak zorundadır. Aksi takdirde stopaj yükümlülüğü nedeniyle vergi ziyaı ortaya çıkacaktır.